Op 26 juni is de werkgroep in gesprek gegaan over internationale handelsverdragen met Roeline Knottnerus, onderzoeker bij SOMO. Het werd een zeer interessante discussie, waarbij gevoelens van ongeloof en verbazing overheersten bij de deelnemers.
Na een korte introductie over de Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP) ging Roeline in op de vooronderstelde voordelen en nadelen van het vrijhandelsakkoord. Voorstanders geloven dat het akkoord tussen de EU en de VS zal leiden tot een stijging van de koopkracht, meer werkgelegenheid en goedkopere producten. SOMO ziet echter, evenals GroenLinks, een aantal schaduwkanten.
De belangrijkste zorgpunten die Roeline met ons heeft gedeeld:
1) De TTIP wordt gepromoot vanuit het meest optimistische scenario ten aanzien van economische groei en banencreatie terwijl reële schattingen van onderzoekers veel minder rooskleurig zijn.
2) Daarnaast wordt TTIP gepresenteerd als een mogelijkheid om de hoge sociale en milieunormen die de EU en de VS hanteren tot een mondiale standaard te verheffen, maar die hoge standaarden staan binnen TTIP juist stevig onder druk.
3. Enerzijds is het duurzaamheidshoofdstuk waar de plichten van bedrijven in worden beschreven niet bindend, anderzijds zijn alle overige bepalingen die als rechten van bedrijven kunnen worden aangemerkt juist wel bindend. Deze discrepantie komt onder andere tot uiting in het Inter-State Dispute Settlement (ISDS) mechanisme. ISDS wordt vaker opgenomen in handelsverdragen en biedt buitenlandse bedrijven en investeerders de mogelijkheid om staten aan te klagen bij een (commercieel) internationaal tribunaal, als zij van mening zijn dat de staat ze als buitenlandse investeerder discrimineert, ze willekeurig of oneerlijk behandelt of hun recht op een stabiel investeringsklimaat schendt. Helaas opent dit de deur voor situaties waarbij de belastingbetaler uiteindelijk opdraait voor het ondernemersrisico van internationale ondernemingen. Uit eerdere ervaringen met ISDS mechanismes die geregegeld zijn in vrijhandelsverdragen blijkt dat dit leidt tot 'regulatory chill': landen passen al bij voorbaat hun beleid aan om niet voor zo'n door bedrijven ingestelde en betaalde 'rechtbank' te worden gedaagd.
Op dit moment is het verdrag nog in ontwikkeling en zijn de onderhandelingen en consultaties volop bezig. Een van de aanbevelingen van SOMO is om het Parlement aan te sporen om inzicht te vragen in de consultaties. Daarnaast is er naar aanleiding van een motie van Bram van Ojik c.s. (28-11-2013) een onderzoek gedaan naar de gevolgen van de opname van het ISDS mechanisme in TTIP. SOMO plaatst vraagtekens bij de onafhankelijkheid van dit onderzoek (The Impact of ISDS in the TTIP, op 24 juni 2014 aangeboden aan de Tweede Kamer) en raadt GroenLinks aan om een contra expertise aan te vragen.